«300 δισ. χρέος; Ποιος σας το έκανε αυτό;»

Ενας συνταξιούχος κομπάρσος από τη Σίφνο περιμένει υπομονετικά να ξαναγυρίσει τη σκηνή: «Τον Κουστουρίτσα ψάχνετε; Θα τον καταλάβετε αμέσως: είναι ένας αγριωπός τύπος, αξύριστος και μεγαλόσωμος - λίγο τρομακτικός», μου λέει. Δεν είχε και πολύ άδικο.
Ο σέρβος σκηνοθέτης βρίσκεται μεταξύ Μήλου και Σίφνου για τις ανάγκες μιας φιλόδοξης ελληνο-γαλλο-βελγικής συμπαραγωγής με οικολογικές ευαισθησίες, το «Καλοκαίρι στο Αιγαίο». Και ενσαρκώνει έναν σκληροτράχηλο, χήρο ψαρά, που έχει προβληματική σχέση με τον 12χρονο γιο του. Οταν ο μικρός βρίσκει έναν νεογέννητο πελεκάνο και δένεται μαζί του, ο πατέρας του αντιδρά.
Ο Κουστουρίτσα, που εδώ δεν σκηνοθετεί αλλά πρωταγωνιστεί, κατέφθασε στο Αιγαίο όπως αρμόζει σε έναν χολιγουντιανό σταρ: με το ιδιωτικό του αεροπλάνο, παρέα με τον προσωπικό του σοφέρ και πιλότο. Ομως στην ταινία αυτή του Ολιβιέ Ορλέ (που υπήρξε βοηθός του Μίλος Φόρμαν) του κλέβει την παράσταση ένας πελεκάνος! Ή, μάλλον, οκτώ: διότι άλλος κάνει τα κοντινά, άλλος πετά, άλλος κάνει τις δύσκολες σκηνές κ.ο.κ.
Ο Γιάννης Ιακωβίδης, ο έλληνας παραγωγός της ταινίας, μας πληροφόρησε πως πρόκειται για εκπαιδευμένους πελεκάνους που συμμετείχαν στα «Ταξιδιάρικα πουλιά» του Ζακ Περέν. Τους έφεραν πριν από δύο μήνες, παρέα με οκτώ εκπαιδευτές από Αμερική και Καναδά και δύο τόνους ψάρια από την Ολλανδία. Λίγο έξω από τον Φάρο, το γραφικό ψαροχώρι όπου παρακολουθήσαμε μέρος των γυρισμάτων, στήθηκε ο οικισμός τους. Ο Καναδός Αντριου Σίμπσον, επικεφαλής εκπαιδευτής που έχει δουλέψει για την Ντίσνεϊ με αρκούδες και λύκους, κατάφερε να κάνει κινηματογραφική σταρ ακόμα και μια ταπεινή πεισματάρα κατσίκα (η μασκότ του γυρίσματος!) και μερικές αδέσποτες γάτες.
Οπως μας είπε ο 45χρονος Ερίκ Μπουασέ, συγγραφέας του βιβλίου «Nicostratos», στο οποίο βασίστηκε η ταινία, «εμπνεύστηκα την ιστορία όταν πριν από 15 χρόνια συνάντησα στη Μύκονο τον πελεκάνο Πέτρο. Με εντυπωσίασε ο ισχυρός δεσμός που είχε με ένα αγόρι!».
Τον φίλο του πελεκάνου αυτής της ταινίας ενσαρκώνει ένα... γαλλόπουλο -ο Τιμπόλτ Λε Γκεγιέκ, που συνοδεύεται από τη μαμά του και έναν δάσκαλο που τον βοηθά στα μαθήματά του. «Το μόνο πρόβλημά μου είναι πως δεν τα πάω πολύ τα πουλιά!» μας εξομολογήθηκε. «Το Παρίσι είναι γεμάτο περιστέρια!»
Στην ταινία, στον ρόλο ενός ταβερνιάρη, συμπρωταγωνιστεί ο δημοφιλής γάλλος ηθοποιός Φρανσουά Ξαβιέ Ντεμεζόν («Ο μικρός Νικόλας»). Η ιστορία του παρουσιάζει ενδιαφέρον: «Η υποκριτική ήταν πάντα το πάθος μου, αλλά φοβόμουν», μας είπε. «Σπούδασα νομικά στη Γαλλία, μπήκα σε μια μεγάλη εταιρεία και το 2001 με έστειλαν στη Ν. Υόρκη. Οταν έπεσαν οι Δίδυμοι Πύργοι ήμουν στο μετρό και βγαίνοντας, αντίκρισα ανθρώπους καλυμμένους με στάχτη. Επαθα σοκ. Συνειδητοποίησα πως η ζωή είναι μικρή. Και παραιτήθηκα...». Εκτοτε έκανε 15 ταινίες.
«Ο σοβαρός εαυτός μου»
Η σκηνή που παρακολουθήσαμε εμπλέκει πολλούς Σιφνιούς (που είναι άλλωστε συνηθισμένοι σε κινηματογραφικά γυρίσματα από τη «Νήσο» και το «Φιλί της ζωής»): πρόκειται για μια παραδοσιακή νησιώτικη γιορτή, σε μια εξέδρα πλάι στη θάλασσα, όπου τραγουδά μια παιδική χορωδία και μερικοί «καλόγεροι» παίζουν μουσική. Είναι μουσικοί, συνεργάτες του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου, ο οποίος κατά κοινή ομολογία συνέθεσε μερικά υπέροχα τραγούδια για την ταινία. Εμφανίζεται μάλιστα ως ένας από τους καλόγερους και παίζει τούμπα. «Αυτό που ξέρω είναι ότι έχω να ξυριστώ ενάμιση μήνα!» μας είπε γελώντας. «Είναι η πρώτη μου διεθνής συμπαραγωγή και μάλιστα χωρίς μέσο!» προσθέτει. «Και είναι ευχάριστη μια μικρή "εξαγωγή" σε καιρούς τόσο ζοφερούς, παρέα με μια ομάδα Γάλλων που θέλουν να κάνουν καλά μια ταινία, ζώντας πειθαρχημένα, μακριά από τον ελληνικό χαβαλέ. Αναγκάζοντάς με κι εμένα να βγάλω έναν σοβαρό εαυτό».
«Ολοι με έλεγαν τρελό που πάω να κάνω μια ταινία στην Ελλάδα», μας εξομολογήθηκε ο γάλλος παραγωγός Αλέν Γκρανζεράρ. «Ομως εδώ νιώθω απόλυτα ασφαλής - αν εξαιρέσεις τις απεργίες των πλοίων!»
Και στη Γαλλία αντιμετωπίζουν προβλήματα. «Τα μπάτζετ έχουν μειωθεί πολύ και οι σταρ έχουν μετριάσει τις απαιτήσεις τους, που κάποτε έφταναν το 20% του προϋπολογισμού. Ισως η κρίση να μας κάνει να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα...».
Ο Γιάννης Ιακωβίδης, πάντως, συνεχίζει να βιώνει την ελληνική παράνοια: «Η γραφειοκρατία και οι δυσκολίες είναι ασύλληπτες. Είναι σαν να σε ωθούν να γυρίσεις την επόμενη μεγάλη παραγωγή σου στη Μάλτα... Διότι εκεί ξέρουν πως μια ταινία είναι η καλύτερη διαφήμιση για τη χώρα. Ευτυχώς, είχαμε την υποστήριξη του δημάρχου».
Ο γάλλος σκηνοθέτης το βλέπει διαφορετικά το πράγμα: «Με προειδοποιούσαν πως θα είχα να αντιμετωπίσω το γνωστό ελληνικό χάος. Αλλά μου αρέσει το χάος!»
Πώς ήταν αλήθεια να σκηνοθετεί τον Κουστουρίτσα;
«Πολύ πιο ενδιαφέρον από το να σκηνοθετείς κάποιον σταρ με καπρίτσια. Εξάλλου μοιραζόμαστε την ίδια ευαισθησία».
«Μα πού είναι, αλήθεια, ο Κουστουρίτσα;» αναρωτιόμουν. Με τα πολλά, κι αφού άντεξα το νησιώτικο κρύο, τον συνάντησα. Και με κέρδισε με την οξυδέρκεια, το χιούμορ και το διαπεραστικό βλέμμα του... Μακριά αχτένιστα μαλλιά, μισόκλειστα μάτια. Πώς και αποφάσισε τόσο όψιμα να γίνει ηθοποιός;
«Γιατί όχι; Οι ρόλοι πληρώνονται καλά και ύστερα από τόσες ταινίες είναι σαν να έχω τελειώσει σχολή υποκριτικής! Μ' αρέσει να δίνω έναν τύπο στον ρόλο. Κάτι που συχνά χάνεται με τους επαγγελματίες που τρέχουν από ταινία σε ταινία. Να, εδώ έπρεπε να παίξω έναν "κακό", που ταλαιπωρεί το γιο του. Νιώθω πως έφερα λίγη ανθρωπιά και λίγο χιούμορ στο χαρακτήρα του. Ο πιο ενδιαφέρων ρόλος μου πάντως ήταν αυτός ενός πράκτορα της KGB στο "Farewell"».
Δεν τον ενοχλεί να τον σκηνοθετούν; «Οχι, αν δουλεύω με καλούς σκηνοθέτες. Αλλωστε, όπου μπορώ, τους βοηθώ, χωρίς να επεμβαίνω...».
Εχει κι αυτός παιδιά: «Δύο: 23 και 30 χρόνων. Δεν υπήρξα συμβατικός πατέρας. Ας πούμε δεν καθόμασταν μαζί στο οικογενειακό τραπέζι. Από την άλλη, τρώγαμε μαζί σε εστιατόρια σε όλον τον κόσμο! (γελάει)».
Η δουλειά του, πάντως, πρέπει να είναι πολύ καλοπληρωμένη για να μπορεί να συντηρεί ολόκληρο αεροπλάνο...
«Δουλεύω τριάντα χρόνια. Πληρώνομαι καλά. Αλλά αυτά τα λεφτά προέρχονται από τη μουσική. Από τις συναυλίες που δίνω εδώ και δέκα χρόνια. Να σας πληροφορήσω πάντως πως είμαι επίσης πιλότος και συγκυβερνήτης».
Η κουβέντα στρέφεται στην κρίση. «Τριακόσια δισ.; Ποιος στο καλό σάς το έκανε αυτό; Η καρδια μου είναι μαζί σας. Αυτή η κρίση διεθνώς είναι δημιουργημένη, ξέρετε. Είναι πολιτική η απόφαση το να μην γίνει νωρίτερα. Κάποτε υπήρχαν οι φαραώ. Σήμερα υπάρχουν άνθρωποι πολύ πλουσιότεροι. Το σύστημα τους δημιούργησε. Διακόσιοι άνθρωποι ορίζουν τη ζωή όλων μας...»
«Η διαφθορά δεν υπάρχει μόνο σε εσάς», υπογραμμίζει. «Υπάρχει παντού. Οι Αμερικάνοι κάνουν ό,τι θέλουν. Το καλύτερο και το χειρότερο. Φτιάχνουν iPod, τα καλύτερα αεροπλάνα και κατά διαστήματα μας βομβαρδίζουν! Κάτι ξέρει η χώρα μου...».
- Και ο Ομπάμα;
«Ηταν μια απάντηση στην καταστροφική μανία του Μπους. Στον τομέα της υγείας έκανε πράγματα, όμως η εξωτερική του πολιτική με απογοήτευσε κάπως».
- Ο ίδιος νιώθει πως έχει κάποια δύναμη να αλλάξει κάτι;
«Μόνο στο χωριό μου. Εφαρμόζω τη μικρο-οικονομία: αυτάρκεια, αυτονομία, υγιεινό φαγητό. Απλότητα. Αυτά αρκούν. Στο χωριό μου δεν χρειαζόμαστε Coca-Cola. Πήξαμε από αυτόν τον "πολιτισμό" που μας μπουκώνει με πράγματα που δεν χρειαζόμαστε πραγματικά...»
Ηδη ετοιμάζει δύο ταινίες:
«Η μία για τον Πάντσο Βίλα με τον Τζόνι Ντεπ και τη Σάλμα Χάγεκ. Ομως θα κάνω και μια άλλη για δύο Παλαιστίνιους. Ο πατέρας του ενός πεθαίνει στη Γάζα και πρέπει να τον μεταφέρουν στη Ραμάλα. Είμαι πάντα με το μέρος όσων υποφέρουν...» *

Βαρβάρα Τερζάκη
Άρθρο ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ-εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 09-05-2010