Κλίμα: ΗΠΑ - Κίνα φταίνε για το φιάσκο

Έπειτα από 12 ημέρες επίπονων (και στο φινάλε δραματικών) διαβουλεύσεων, η Σύνοδος της Κοπεγχάγης έκλεισε τις εργασίες της το μεσημέρι του Σαββάτου χωρίς δεσμευτική συμφωνία, μόνο με μια πολιτική διακήρυξη, μια «δήλωση καλών προθέσεων», την οποία κάποιοι αποκαλούν «σημαντικό πρώτο βήμα» και άλλοι «έγκλημα εις βάρος του πλανήτη».
Πού βρίσκεται η αλήθεια; Τι πήγε στραβά; Τι γίνεται από εδώ και πέρα; Όλη η ουσία της Κοπεγχάγης μέσα από 5 ερωτήσεις και απαντήσεις.

1 Έχουν δίκιο οι περιβαλλοντικές οργανώσεις να χαρακτηρίζουν τη Σύνοδο «παταγώδη αποτυχία»;

Αν λάβουμε υπόψη πως η Σύνοδος αυτή προετοιμαζόταν δύο χρόνια και είχε θεωρητικά στόχο μια νομικά δεσμευτική συμφωνία με συγκεκριμένα μέτρα από όλες τις χώρες, ώστε να περιοριστεί στους 2 C η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας έως το 2050, τότε ναι, το WWF έχει δίκιο να μιλά για «απρόσμενα απογοητευτικά αποτελέσματα». Δεν υπάρχει νομικά δεσμευτική συμφωνία, δεν υπάρχουν αριθμητικοί στόχοι μείωσης των εκπομπών. Από την άλλη, υπάρχει ρητή δέσμευση για ενίσχυση των πιο ευάλωτων κρατών με ποσό που θα φτάσει τα 100 δισ. δολάρια ετησίως το 2020. Και είναι η πρώτη φορά που 192 χώρες αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα να μην ξεπεράσει η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας τους 2 C. Σύμφωνα εν τούτοις με εμπιστευτική ανάλυση του ΟΗΕ, ακόμα και αν γίνουν στην πορεία πραγματικότητα όλες οι ξεχωριστές δεσμεύσεις που ανελήφθησαν από πλούσια και αναπτυσσόμενα κράτη, η παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά περίπου 3 C έως το 2050- και αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες.

2 Ποιος φταίει για όλα αυτά; Να υποθέσουμε οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι;

Κίνα και Αμερική, οι δύο μεγαλύτεροι ρυπαντές του κόσμου, πήραν στα χέρια τους τη Σύνοδο του ΟΗΕ τα τελευταία κρίσιμα εικοσιτετράωρα. Από τους ηγέτες των δύο αυτών κρατών συντάχθηκε ουσιαστικά (παρουσία των ηγετών Βραζιλίας, Ινδίας και Νότιας Αφρικής) η Συμφωνία της Κοπεγχάγης. Πολλές από τις υπόλοιπες χώρες έμαθαν γι΄ αυτήν από την τηλεόραση, όταν βγήκε ο Μπαράκ Ομπάμα να κάνει δηλώσεις. Στη θυελλώδη συνεδρίαση που ακολούθησε, οι συμμετέχοντες απλώς έλαβαν γνώση της συμφωνίας. Τα περισσότερα πυρά, πάντως, τα δέχεται το Πεκίνο: ο Μπαράκ Ομπάμα κατηγορείται διότι δεν «έδωσε» στην Κοπεγχάγη τίποτε περισσότερο από ό,τι είχε ήδη υποσχεθεί (μείωση έως το 2020 των αμερικανικών εκπομπών κατά μόλις 4% σε σύγκριση με το 1990), αλλά η Κίνα κατηγορείται πως «σαμποτάρισε συστηματικά» τη Σύνοδο, μεταξύ άλλων αφαιρώντας τελευταία στιγμή από τη Συμφωνία έναν στόχο για μείωση των παγκόσμιων εκπομπών κατά 50% έως το 2050.

3 Γιατί τήρησε τόσο αδιάλλακτη στάση η Κίνα;

Όπως δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος, «η Κίνα πιστεύει πως έως το 2050 θα είναι μια ανεπτυγμένη χώρα και δεν θέλει να βάλει περιορισμούς στην ανάπτυξή της». Δεν επιθυμεί λοιπόν δεσμευτικούς στόχους μείωσης των εκπομπών της. Ούτε έξωθεν έλεγχο της υλοποίησης των μέτρων που έχει δεσμευτεί να πάρει. Πολλοί πιστεύουν, όμως, πως οι μάχες που δόθηκαν μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στην Κοπεγχάγη δεν έχουν σχέση μόνο με το κλίμα: «Αυτό που είδαμε ήταν την Κίνα να κάνει επίδειξη δύναμης», δήλωσε αξιωματούχος του ΟΗΕ. «Είναι η νέα αναδυόμενη υπερδύναμη και αποφασισμένη να αναγνωριστεί από όλους ως τέτοια».

4 Η Ευρώπη τι ρόλο έπαιξε σε αυτή τη Σύνοδο, ακούστηκε καθόλου;

Προσπάθησε- ουδείς το αμφισβητεί. Πήρε πάνω της μεγάλο μέρος της επίπονης προεργασίας πριν από την άφιξη των ηγετών. Λέγεται όμως πως και αυτή έμαθε εκ των υστέρων τη συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ Μπαράκ Ομπάμα και Ουέν Τζιαμπάο. Ανέλαβε παρά ταύτα την υπεράσπισή της όταν το έγγραφο τέθηκε υπόψη και των 192 κρατών που συμμετείχαν στη Σύνοδο. Όταν μάλιστα ο Σουδανός πρέσβης στον ΟΗΕ παρομοίασε τη Συμφωνία με το Ολοκαύτωμα, που «στοίβαξε 6 εκατομμύρια ανθρώπους σε κλιβάνους», ο Βρετανός υπουργός Περιβάλλοντος Εντ Μίλιμπαντ έγινε έξαλλος. «Η σύγκριση είναι αηδιαστική», δήλωσε και οι αντιρρησίες σώπασαν.

5 Τέλος πάντων, η Κοπεγχάγη τελείωσε. Από εδώ και πέρα τι γίνεται;

Ένας νέος κύκλος συνομιλιών προγραμματίστηκε εκτάκτως για την ερχόμενη άνοιξη στη Βόννη, πριν από την ήδη κανονισμένη από πριν σύνοδο που θα διεξαχθεί στο Μεξικό τον επόμενο Δεκέμβριο- με την ελπίδα να υπάρξει εκεί δεσμευτική συμφωνία με συγκεκριμένους στόχους.


Το «κρυφτούλι» των Κινέζων με τον Ομπάμα

ΗΤΑΝ ΕΠΤΑ το βράδυ της Παρασκευής. Διαισθανόμενος ότι η σύνοδος οδηγούνταν σε αποτυχία, ο Μπαράκ Ομπάμα ζήτησε να συναντηθεί με τον Κινέζο πρωθυπουργό Ουεν Τζιαμπάο, καθώς και με τους ηγέτες της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Νότας Αφρικής. Αλλά οι σύμβουλοί του ενημερώθηκαν ότι ο πρωθυπουργός της Ινδίας είχε ήδη φύγει για το αεροδρόμιο, ο Κινέζος ομόλογός του ήταν άγνωστο πού βρισκόταν και ο Λούλα (της Βραζιλίας) με τον Ζούμα (της Νότιας Αφρικής)

δεν ήταν διατεθειμένοι να λάβουν μέρος σε μια συνάντηση χωρίς αυτούς. Ο Ομπάμα επέμεινε να εντοπιστεί τουλάχιστον η κινεζική αντιπροσωπεία, το οποίο και συνέβη. Οι Κινέζοι δέχθηκαν να συναντηθούν με τους Αμερικανούς. Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα: δεν τους έλεγαν πού βρίσκονται!

Σύμφωνα με την έγκυρη ιστοσελίδα Ρolitico, οι Αμερικανοί άρχισαν τότε να ψάχνουν δωμάτιο δωμάτιο το Βella Centre, ώσπου έφτασαν σ΄ ένα που ήταν κλειδωμένο.

Γρήγορα κατάλαβαν το γιατί:

επειδή μέσα συνεδρίαζαν ο Ουεν με τους άλλους τρεις ηγέτες! Ο Ομπάμα απαίτησε να μπει μέσα, λέγοντας ότι οι μυστικές συνομιλίες είναι απαράδεκτες. «Κύριε πρωθυπουργέ, είστε έτοιμος να με δείτε;» φώναξε επανειλημμένα στον Ουεν.

Μαζί του εισέβαλαν και οι Κινέζοι φωτογράφοι. Καθώς δεν υπήρχε θέση για τον Ομπάμα, αναγκάστηκε να του παραχωρήσει τη θέση του ένας σύμβουλος του Λούλα. Ύστερα από μισή ώρα, η πενταμερής συμφωνία είχε κλείσει.


«Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Φυσικές καταστροφές γίνονταν πάντα»

«ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ότι η θερμοκρασία έχει αυξηθεί τον τελευταίο αιώνα κατά ορισμένα δέκατα του βαθμού. Αλλά υποφέρει ο κόσμος από αυτό;

Κοίτα στην ιστορία. Σήμερα έχουμε λιγότερη πείνα απ΄ ό,τι είχαμε στο παρελθόν. Και φυσικές καταστροφές γίνονταν πάντα. Η Βίβλος είναι γεμάτη με αυτές».

Ο Ρίτσαρντ Λίντζεν δεν συμφωνεί με τα καταστροφικά σενάρια για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.

Αναγνωρίζει ότι το διοξείδιο του άνθρακα ανήκει στα αέρια του θερμοκηπίου και ότι ο άνθρωπος έχει ένα μερίδιο ευθύνης στη θέρμανση του πλανήτη. Ωστόσο υποστηρίζει ότι ο ρόλος του διοξειδίου του άνθρακα δεν είναι τόσο σημαντικός. Και τα αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριότητας δεν είναι τόσο καταστροφικά όσο λένε άλλοι επιστήμονες.

«Το μοντέλο που ακολουθούν, λέει ότι οι υδρατμοί που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα μπορούν να πολλαπλασιάσουν την αρνητική δράση του διοξειδίου του άνθρακα», αναφέρει στα «ΝΕΑ». «Αυτό το σενάριο όμως δεν ισχύει. Το μοντέλο είναι προβληματικό.

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας».

Ο Λίντζεν είναι ένας από τους πιο γνωστούς επικριτές της θεωρίας για την κλιματική αλλαγή. Οι γονείς του ήταν Εβραίοι μετανάστες που άφησαν τη Γερμανία του Χίτλερ για την Αμερική. Γιος τσαγκάρη, ο Λίντζεν μεγάλωσε στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης και ξεχώρισε στο σχολείο με τις επιδόσεις του στα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης.

Σπούδασε στο Χάρβαρντ και το 1983 έγινε μέλος της ακαδημαϊκής ομάδας του ΜΙΤ.

«Σκεφτείτε το ακόλουθο παράδειγμα», έγραψε σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα «Wall Street Journal». «Ας υποθέσουμε ότι αφήνω ένα κουτί στο πάτωμα, η γυναίκα μου σκοντάφτει και πέφτει πάνω στον γιο μου που κουβαλά ένα κουτί με αυγά τα οποία σπάνε.

Σύμφωνα με την τωρινή προσέγγισή μας στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θα αποφασίζαμε ότι ο καλύτερος τρόπος να αποφύγουμε το σπάσιμο των αυγών θα ήταν να μην αφήνουμε κουτιά στο πάτωμα.

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι στο ζήτημα του διοξειδίου του άνθρακα και της κλιματικής καταστροφής η αλυσιδωτή επίδραση των γεγονότων είναι λιγότερο πιθανή απ΄ ό,τι στο παράδειγμά μου».

Χρηματοδοτήσεις
Οι «σκεπτικιστές» έχουν κατηγορηθεί κατά καιρούς ότι χρηματοδοτούνται από εταιρείες πετρελαίου. Ο Λίντζεν παραδέχεται στα «ΝΕΑ» ότι είχε λάβει στο παρελθόν 2.500

δολάρια από εταιρεία πετρελαίου. «Αυτή ήταν όμως τότε η αμοιβή μου για μια ομιλία», λέει. Σύμφωνα με το Κέντρο Δημόσιας Ηθικής, το 2008 βρίσκονταν στην Ουάσιγκτον 2.430 λομπίστες που δούλευαν ενάντια σε πολιτικές περιορισμού των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ενώ σύμφωνα με την εφημερίδα «Νew Υork Τimes», η Εxxon Μobil έδωσε 600.000 δολάρια από το 1998 μέχρι το 2006 στο Ινστιτούτο Ηeartland που διοργανώνει συχνά συνέδρια «σκεπτικιστών».


Βαρβάρα Τερζάκη

Επιμέλεια Κίττυ Ξενάκη - εφ. Τα Νέα, 21-12-2009