Ζωή σε έναν άλλο (αφιλόξενο) πλανήτη

Το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής τα καλοκαίρια του 2007 και του 2008 ήχησε σαν καμπανάκι στους επιστήμονες, οι οποίοι άρχισαν να αναθεωρούν τα ως τότε δεδομένα για την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, λίγους μήνες πριν- μετά τον διάπλου, για πρώτη φορά χωρίς παγοθραυστικό, του βορειοανατολικού περάσματος στον Αρκτικό Κύκλο-, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται με εντονότερους ρυθμούς από ό,τι προέβλεπε η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές του ΟΗΕ (Ιntergovernmental Ρanel on Climate Change- ΙΡCC). Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν φόβους ότι η Αρκτική μπορεί να μείνει χωρίς ίχνος πάγου τις θερινές περιόδους μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια!

Η Γη δεν μπορεί πλέον να προσαρμοστεί στην ολοένα αυξανόμενη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Χωρίς δραστικές μειώσεις των εκπομπών (κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα), η μέση πλανητική θερμοκρασία αναμένεται ότι θα αυξηθεί ως το τέλος του αιώνα 1,7 C- 7 C, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Ακόμη και σήμερα που η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 0,8 C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι σοβαρότατες- τήξη των πάγων, ερημοποίηση εδαφών, άνοδος της μέσης στάθμης της θάλασσας κ.ά. Η ΙΡCC έχει προσδιορίσει ότι για να αποφευχθούν οι καταστροφικές κλιματικές αλλαγές πρέπει η μέση πλανητική θερμοκρασία να περιοριστεί στους 2 C πάνω από τη θερμοκρασία της προβιομηχανικής περιόδουδηλαδή 1,2 C πάνω από τα σημερινά επίπεδα. Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες κάτι τέτοιο είναι ακόμη εφικτό, ωστόσο τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος, οι εκπομπές των θερμοκηπικών αερίων θα πρέπει να σταθεροποιηθούν ως το 2015 και να μειωθούν ταχύτατα, πλησιάζοντας όσο πιο κοντά το μηδέν ως τα μέσα του αιώνα. Ακόμη όμως και αν ως το 2050 μειωθούν κατά 85% (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να παραμείνουμε στο όριο των 2 C, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αποτραπούν όλοι οι κίνδυνοι και οι καταστροφές.

Οπως επισημαίνει όμως ο υπεύθυνος για την κλιματική αλλαγή της Greenpeace κ. Δ.Ιμπραήμ, δεν μετράει μόνο το επίπεδο των εκπομπών αερίων ως το 2050. Εξίσου σημαντικό παράγοντα αποτελεί η ποσότητα των συσσωρευμένων εκπομπών στην ατμόσφαιρα καθώς το διοξείδιο του άνθρακα παραμένει.

Χωρίς δραστικές μειώσεις των εκπομπών, η ΙΡCC στην τελευταία Εκθεση Αξιολόγησης, μεταξύ άλλων, προβλέπει:

* Τις επόμενες δεκαετίες, τα αποθέματα νερού που είναι αποθηκευμένα στους παγετώνες και στις χιονισμένες περιοχές θα μειωθούν, γεγονός που θα οδηγήσει σε απόγνωση περίπου 1 δισ. ανθρώπους οι οποίοι βασίζονται στην τήξη των χιονισμένων βουνοκορφών για πόσιμο νερό. * Αν η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ξεπεράσει τους 1,5 C- 2,5 C, τότε το 20%30% των οργανισμών θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κίνδυνο εξαφάνισης.

* Σε ξηρές και τροπικές περιοχές, αύξηση της θερμοκρασίας 1-2 C μπορεί να οδηγήσει σε λιμούς. Ξηρασία και πλημμύρες αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγής των καλλιεργειών. * Μετά το 2080 οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων θα επηρεάζονται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή κ.Ραζέντρα Πασάουριοι πλημμύρες και η άνοδος της στάθμης του νερού θα απειλήσουν 1,5 εκατ. ανθρώπους επιπλέον κάθε χρόνο, ως το 2080.

* Η δημόσια υγεία θα επιβαρυνθεί από την κακή διατροφή και τις ασθένειες- κυρίως εκείνων που μεταδίδονται από έντομα. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ανθρωπιστικό Φόρουμ, από το 2030 στις αναπτυσσόμενες χώρες θα πεθαίνουν 500.000 άνθρωποι ετησίως από ασθένειες που θα σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Επίσης, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ένα δισεκατομμύριο παιδιά προβλέπεται να αντιμετωπίσουν το 2050 ως ενήλικοι σοβαρά προβλήματα υγείας.

Σήμερα περίπου 175 εκατ. άνθρωποι έχουν γίνει «κλιματικοί» πρόσφυγες- ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί σε 230 εκατομμύρια ως το 2050.

Επιπλέον από το 1980 ως και το 2007 οι οικονομικές επιπτώσεις στην Ευρώπη από την υπερθέρμανση του πλανήτη έφτασαν τα 197 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με την περιβόητη έκθεση του οικονομολόγου σερΝίκολας Στερνγια τις οικονομικές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών- είχε δημοσιευθεί πριν από τη συνάντηση για το κλίμα στο Ναϊρόμπι το 2006- το κόστος από την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη θα είναι 200 εκατ. πρόσφυγες και 5,5 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία.

Η Μεσόγειος συμπεριλαμβάνεται στα 18 πιο τρωτά σημεία του πλανήτη, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Ως το τέλος αυτού του αιώνα η Μεσόγειος θα υποφέρει από τη λειψυδρία, όπως κατέδειξαν στοιχεία μελέτης που παρουσιάστηκε στο Μαρακές στις αρχές Νοεμβρίου.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η μέση άνοδος της θερμοκρασίας κατά 2 C στη Νοτιοδυτική Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα και η μείωση κατά 20% των βροχοπτώσεων αποτελούν τα πρώτα σημάδια της κλιματικής αλλαγής. Ο υδράργυρος προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών κυρίως στην Ισπανία, στη Βόρεια Αφρική και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι υψηλές θερμοκρασίες των καυσώνων του 2003 στην Κεντρική Ευρώπη θα φαίνονται φυσιολογικές το 2030 και δροσερές το 2060!

Στα ακραία φαινόμενα θα περιλαμβάνονται καύσωνες και θύελλες. Οσον αφορά τη βιοποικιλότητα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι το 19% των θαλασσίων ειδών της Μεσογείου απειλούνται.

Συνολικά υπολογίζουν ότι 20 εκατ. άνθρωποι δεν έχουν καμία πρόσβαση σε καθαρό νερό. Οσο για τη ρύπανση, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: ο ευτροφισμός των υδάτων (στην Αδριατική και στο Δέλτα του Νείλου) την τελευταία 20ετία έχει επιδεινωθεί. Επιπλέον έχουν αναφερθεί είδη-εισβολείς όπως οι μέδουσες και τροπικά θαλάσσια φύκη.


Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Μάχης Τρατσα - εφ. Το Βήμα, 06-12-2009