24/6/11

Η Καθημερινή /ΕΠ7Α 12.06.2011

"Η κρίση είναι μια ευκαιρία"

Της Πάρης Σπίνου

Μόλις 27 χρόνων ήταν ο Ζοσέ Λουίς Πεϊσότο όταν το πρώτο του μυθιστόρημα, «Κανένα βλέμμα», απέσπασε το βραβείο Ζοζέ Σαραμάγκου, ενώ ο ίδιος ο νομπελίστας τον χαρακτήρισε «αποκάλυψη».

Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, που τα μυθιστορήματά του Πεϊσότο έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες -στα ελληνικά κυκλοφορεί το «Κοιμητήριο πιάνων»- πόσο βαριά νιώθει την κληρονομιά του Σαραμάγκου και την ευθύνη να γίνεται όλο και καλύτερος;

Λίγες μέρες πριν έρθει στην Αθήνα, καλεσμένος του 3ου Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικού Βιβλίου ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις), ο πορτογάλος συγγραφέας μας απαντάει: «Περισσότερο κι από τη λογοτεχνία του Σαραμάγκου με επηρέασε η προσωπικότητά του. Οπως αυτός, έτσι κι εγώ πιστεύω ότι η πίεση που νιώθει ένας συγγραφέας πρέπει να έχει σχέση με το ίδιο το αντικείμενο της δουλειάς του και όχι με τα βραβεία και τη δημοσιότητα. Καθήκον του συγγραφέα, εάν είναι αληθινός με τον εαυτό του, είναι να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις και να μην καταφεύγει σε ευκολίες. Αυτή είναι η αληθινή πίεση».

Πώς νιώθει όμως τώρα που η... πίεση της οικονομικής κρίσης και των σκληρών μέτρων του ΔΝΤ έχει αγγίξει και την Πορτογαλία; «Πιστεύω ότι γι' αυτήν την κατάσταση που βιώνουμε δεν είναι υπεύθυνος ο λαός της Ελλάδας ή της Πορτογαλίας, παρότι ο λαός είναι που υποφέρει περισσότερο», απαντάει. «Ειλικρινά ελπίζω όμως ότι μια τόσο επώδυνη κρίση θα δώσει την ευκαιρία για να χτίσουμε ένα πιο δίκαιο κοινωνικό σύστημα. Επίσης πιστεύω ότι οι πιο δυνατοί δεν θα αφήσουν τα προνομιά τους. Ο κόσμος πρέπει να πολεμήσει για ένα καλύτερο μέλλον και να μην περιμένει τους άλλους να λύσουν τα προβλήματά του».

Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς θεωρεί ότι οι συγγραφείς και οι διανοούμενοι πρέπει να αναλάβουν ενεργό ρόλο: «Υπάρχει μια ρήση που αποδίδεται λανθασμένα στον Δάντη: "Το πιο καυτό σημείο στην κόλαση προορίζεται γι' αυτούς που σε περιόδους κρίσης μένουν ουδέτεροι". Οποιος κι αν την έχει πει, την προσυπογράφω».

Μόλις εκδόθηκε στην Πορτογαλία το νέο μυθιστόρημα του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο που έχει θέμα τη μετανάστευση των συμπατριωτών του στη Γαλλία τη δεκαετία του 1960 και την επανάσταση που έγινε τη δεκαετία του 1970 και οδήγησε τη χώρα στη δημοκρατία. «Είναι ένα σημαντικό ζήτημα, καθώς ενάμισι εκατομμύριο Πορτογάλοι, το 15% του πληθυσμού, μετανάστευσε τότε. Σήμερα, αναπόφευκτα, υπάρχει ο κίνδυνος να συμβεί ακόμα μία τέτοια έξοδος», μας λέει ο ίδιος, ο οποίος στα βιβλία του επιχειρεί να συνδέσει το παρελθόν με το παρόν.

Ετσι και στο «Κοιμητήριο πιάνων», που κυκλοφορεί στα ελληνικά, η ιστορία ενός πατέρα προβάλλεται μέσα από την ιστορία του γιου του. «Το βιβλίο αντικατοπτρίζει μια εποχή και αντανακλά τον ρόλο της οικογένειας στη σημερινή κοινωνία», συνεχίζει. «Είναι ένα μυθιστόρημα που πηγαίνει κόντρα στην επικρατούσα ιδέα ότι ο θάνατος σημαίνει το πέρασμα από τα πάντα στο τίποτα. Δείχνει πως οι πράξεις μας επηρεάζουν τους άλλους πέρα από το χρόνο που ζήσαμε. Ετσι προσπάθησα να εκφράσω όλους τους πιθανούς ενδοοικογενειακούς δεσμούς, όχι μόνο τους καλούς, όπως η τρυφερότητα, η συντροφικότητα, αλλά και τους άσχημους, όπως η προδοσία και η βία».

Δύο θέματα τον απασχολούν όταν γράφει: η αγάπη και ο θάνατος. «Η αγάπη, ιδιαίτερα στη σχέση πατέρα και γιου. Ισως με απασχολεί τόσο επειδή έχασα τον πατέρα μου όταν ήμουν μικρός. Επίσης η έννοια της υπέρβασης είναι σημαντική όταν γράφω, επειδή έχει να κάνει με τα όρια του ανθρώπου και της ανθρωπιάς».

Γεννημένος στο Αλεντέζο, ένα μικρό χωριό, ο Πεϊσότο έφυγε στα 18 του για να σπουδάσει λογοτεχνία στη Λισαβόνα. «Θυμάμαι ακόμα τη φωνή της γιαγιάς μου, η οποία ήταν αγράμματη, αλλά μου έλεγε απίθανες ιστορίες διπλα στο τζάκι», λέει. Σήμερα γράφει ποίηση και θέατρο, ενώ βρίσκεται σε διαρκή αναζήτηση καλών θεμάτων: «Μερικές φορές το να βρω ένα τέτοιο θέμα είναι πιο δύσκολο από το να το γράψω», τονίζει, ενώ πιστεύει ότι στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας, το τοπικό έχει σημασία: «Είμαστε πάντα το αποτέλεσμα των άμεσων και έμμεσων εμπειριών μας, όλων αυτών που μας περιβάλλουν. Κουλτούρα και ταυτότητα είναι συνώνυμα και πάντα θα αποτελούν μέρος του συγγραφέα».

Κι άλλοι εκλεκτοί καλεσμένοι θα πάρουν μέρος στο Φεστιβάλ Ιβηροαμερικανικού Βιβλίου που οργανώνεται στο Ινστιτούτο Θερβάντες (Μητροπόλεως 23) σε συνεργασία με το πολιτιστικό περιοδικό «Sol Latino» (15-19/6). Την Πέμπτη ο διάσημος χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα θα συνομιλήσει με τον Πέτρο Μάρκαρη, ενώ έχει προγραμματιστεί συνάντηση με τον μεξικανό Ιγνάσιο Παδίγια.

Την Παρασκευή οργανώνεται ποιητική βραδιά με τους Κάρμεν Γιάνιες (Χιλή), Αλβάρο Γκαρθία και Χόρχε Ρίτσμαν (Ισπανία), Ζοσέ Λουίς Πεϊσότο. Με φιέστα με έντονο ισπανικό χρώμα θα γιορταστεί η Παγκόσμια Ημέρα των Ισπανικών το Σάββατο. Την ίδια μέρα ο κολομβιανός παραμυθάς Νέλσον Καλντερόν θα μας ταξιδέψει στον κόσμο της φαντασίας, ενώ ο φημισμένος κουβανός συγγραφέας Ρεϊνάλντο Μοντέρο θα συναντηθεί με το κοινό. Στη συνέχεια θα προβληθεί η ταινία «Συγγένειες» που βασίζεται στο μυθιστόρημά του «Μουσική δωματίου». Την ερχόμενη Κυριακή θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ του Κώστα Σερέζη για το ταξίδι του Οδυσσέα Ελύτη στην Ισπανία μετά το Νόμπελ, ενώ η Ιουλίτα Ηλιοπούλου και η Νίνα Αγγελίδου θα μιλήσουν για το ίδιο θέμα.

Το φεστιβάλ έχει στόχο, όπως μας λέει η Αντριάνα Μαρτίνεθ, εκδότρια του περιοδικού «Sol Latino», «την προώθηση της λογοτεχνίας της Ιβηρικής και Νοτίου Αμερικής, που είναι ιδιαίτερα αγαπητή στο ελληνικό κοινό, και τη συνέχιση των μεταφραστικών προσπαθειών». Το δίγλωσσο περιοδικό (ισπανικά-ελληνικά) γιορτάζει φέτος τα 10 χρόνια του και προβάλλει τον πολιτισμό και όλα όσα συνδέουν τις χώρες μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: