Η άμυνα του ευρώ

Η επίθεση κατά του ευρώ έχει πια διαπιστωθεί. Χτυπάει – σύμφωνα με τους κανόνες της στρατηγικής – στα ευάλωτα σημεία του. Πρώτα, στην Ελλάδα. Τώρα στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Το πρόβλημα, όμως, του ευρώ είναι γενικότερο και βαθύτερο. Είναι συστημικό, θεσμικό, πολιτικό.
Οι κανόνες που δυσχεραίνουν, αν δεν αποκλείουν, την αλληλεγγύη ανάμεσα στα κράτη που έχουν ενιαία αγορά και κοινό νόμισμα θεσπίστηκαν ιστορικά, ως αντάλλαγμα προς τις χώρες που είχαν ισχυρό νόμισμα και οικονομία (τη Γερμανία, κυρίως) από τα ασθενέστερα κράτη-μέλη.
Η συγκυρία τότε και η νεοφιλελεύθερη νοοτροπία οδήγησαν στην πάγια θέσπιση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και κοινών δημοσιονομικών ρυθμίσεων παρά τις διαφορές μεταξύ των κρατών. Σε περιόδους ύφεσης και ανεργίας, ο περιορισμός του ελλέιματος αντίκειται στις βασικές αρχές της πολιτικής οικονομίας, σύμφωνα με όλους –και τους πιο διάσημους και αναγνωρισμένους- οικονομολόγους του κόσμου. Η κρίση πλήττει, φυσικά, τα πιο αδύναμα κράτη περισσότερο από τα πιο ισχυρά και τα οδηγεί εύκολα στο χείλος του γκρεμού. Το ζήτημα δεν χρειάζεται ανάπτυξη. Το ζούμε.
Η έλλειψη πολιτικής ένωσης και το δημοκρατικό κενό στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνονται ακόμη πιο αισθητά στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Όπως και οι τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις οικονομίες των χωρών που έχουν ωστόσο ενιαία αγορά και κοινό νόμισμα. Όταν λένε «δενθα πληρώνει ο γερμανός φορολογούμενος το ελληνικό έλλειμμα και χρέος», μοιάζει να λένε κάτι αυτονόητο – αν και υπεραπλουστευτικά. Η ενιαία όμως αγορά, το κοινό νόμισμα και η συντονισμένη επίθεση εναντίον του αλλάζουν τα δεδομένα. Το αυτονόητο γίνεται σχεδόν αντιφατικό.
Οταν λένε ότι η Ελλάδα δεν τήρησε τους κανόνες της κοινής νομισματικής πολιτικής (πέρα από τα παιχνίδια με τη στατιστική, που όμως τελειωσαν) όσο και αν έχουν δίκιο, το συμπέρασμα ότι πρέπει τώρα να τιμωρηθεί είναι, τελικά, ανακόλουθο. Κανένας λαός δεν μπορεί να τιμωρείται για τα λάθη των κυβερνήσεών του. (Η Γερμανία ξέρει πολύ καλά πού οδήγησε η τιμωρία της με τη Συνθήκη των Βερσαλιών).
Η τιμωρία όμως του ελληνικού λαού που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες και αποδέχεται, μη μπορώντας να κάνει αλλιώς, η ελληνική κυβέρνηση είναι αναποτελεσματική. Το πάγωμα των μισθών, η περικοπή των αποδοχών, η επίταση της ύφεσης, η αύξηση της ανεργίας, προκαλούν αναπόφευκτα και δικαιολογημένα, κοινωνική αναταραχή. Που δεν πλήττει μόνο την κυβέρνηση. Πλήττει και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδίως την ευρωζώνη.
Τα κερδοσκοπικά όπως λέγονται παιχνίδια εναντίον των ελληνικών ομολόγων με την αύξηση των επιτοκίων, που επεκτείνονται τώρα στον ευρωπαϊκό Νότο, ενισχύονται και διευκολύνονται από την εκμετάλλευση των αδύναμων από τους ισχυρούς στο εσωτερικό της ευρωζώνης, μέσω της άκαμπτης εφαρμογής κανόνων που ξεπεράστηκαν από τη συγκυρία και την παγκόσμια κρίση. Ενισχύονται και διευκολύνονται από τη λογική του καταλογισμού ευθυνών στα κράτη, δηλαδή της τιμωρίας των λαών τους, που έπεσαν θύματα της κρίσης- έστω και λόγω των εσωτερικών αδυναμιών ή επιλογών τους. Ενισχύονται και διευκολύνονται από ένα είδος εμφύλιου στην ευρωζώνη.
Το αποτέλεσμα του ντόμινο της επίθεσης κατά του ευρώ επιβάλλει τη συντονισμένη άμυνα της ευρωζώνης. Στη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενη Πέμπτη και αν δεν υπάρχει το φερόμενο γαλλογερμανικό σχέδιο για ένα ευρωπαϊκό αναπτυξιακό μοντέλο της Ευρώπης, πρέπει να εφευρεθεί. Και να λάβει υπόψη πρώτα απ΄όλα την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης αλλά – και πολύ πρακτικά- την κοινή τύχη των χωρών της ευρωζώνης.

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Θανάση Τεγόπουλου -εφ. Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 07-02-2010