Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις

Είναι βέβαιο ότι ελάχιστοι θα αποδέχονταν τη δυνατότητα να ζήσουν πλουσιοπάροχα με αντάλλαγμα ένα εντελώς κατεστραμμένο φυσικό περιβάλλον και μια διαλυμένη κοινωνία, όπου οι συνθήκες ζωής θα ήταν αφόρητες. Αρκεί ίσως να αναλογιστεί κανείς την αξία μιας κατά τα άλλα πολυτελούς διαβίωσης, όπου όμως η ατμόσφαιρα θα είναι πνιγηρή από τους υπερβολικούς ρύπους διοξειδίου του άνθρακα, τα αποθέματα νερού θα έχουν λιγοστέψει ή θα έχουν μολυνθεί από τοξικά απόβλητα και τα δέντρα θα έχουν αποψιλωθεί.

Παρ΄ όλα αυτά τόσο τα άτομα όσο και οι οργανισμοί συχνά στην καθημερινότητά τους ιεραρχούν τις οικονομικές ανταμοιβές ως σημαντικότερες από οτιδήποτε άλλο, ακόμη και όταν αυτές είναι αντίθετες στις αξίες και στις πεποιθήσεις τους. Οι Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις (SRΙ), ως έννοια και ως πρακτική στις αγορές, υφίστανται τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα και αυτό που ουσιαστικά επιδιώκουν είναι να συμβιβάσουν την υψηλή οικονομική απόδοση των επενδυτικών επιλογών με τα ζητήματα που θεωρούνται σημαντικά για την κοινωνική ευημερία. Με άλλα λόγια, η επένδυση σε εταιρείες και χρηματοοικονομικά προϊόντα γίνεται με γνώμονα όχι μόνο τη μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους αλλά συνυπολογίζοντας και άλλες παραμέτρους, όπως τα περιβαλλοντικά, τα κοινωνικά και τα ζητήματα διακυβέρνησης. Το κίνημα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) έχει αναδείξει τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα την αντίληψη ότι η απόδοση των εταιρειών πρέπει και μπορεί να αξιολογείται με ολιστικό τρόπο. Οι υπεύθυνες επενδύσεις πηγαίνουν την προσέγγιση αυτή ένα βήμα παραπέρα και αναδεικνύουν ένα μοντέλο που εξασφαλίζει ότι οι οικογένειές μας όχι μόνο θα διαθέτουν τα χρήματα για να καλύπτουν τις καταναλωτικές, εκπαιδευτικές και συνταξιοδοτικές τους ανάγκες, αλλά κι ότι αυτό θα γίνεται με τρόπο συμβατό και με τις αντίστοιχες ανάγκες των μελλοντικών γενεών, επιτυγχάνοντας δηλαδή αυτό που αποτελεί και τον ορισμό της βιώσιμης ανάπτυξης.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε από την εταιρεία συμβούλων Ινστιτούτο Κοινωνικής Καινοτομίας, τα προϊόντα και οι στρατηγικές υπεύθυνων επενδύσεων είναι πρακτικά ανύπαρκτες στην ελληνική αγορά, ενώ δεν υπάρχει ούτε ένας επενδυτικός φορέας στην Ελλάδα που να προωθεί σήμερα αντίστοιχα προϊόντα ή που να έχει προσυπογράψει τις Αρχές Υπεύθυνων Επενδύσεων του ΟΗΕ (UΝΡRΙ). Αυτό μάλιστα συμβαίνει τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο τα προϊόντα SRΙ αντιπροσωπεύουν επενδυμένα κεφάλαια άνω των 5 τρισ. ευρώ, ενώ στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι ένα στα επτά δολάρια που επενδύεται κάθε ημέρα τοποθετείται σε Κοινωνικά Υπεύθυνες Επενδύσεις. Αυτό ασφαλώς αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία για τις τράπεζες και τους διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων της χώρας, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους πελάτες τους να διαχειριστούν καλύτερα τα ρίσκα που προκύπτουν από περιβαλλοντικά ή κοινωνικά θέματα (για παράδειγμα, η επιλογή επένδυσης σε μετοχές εταιρειών ενέργειας, οι οποίες, παρά τους διεθνείς κανόνες για εξαγορά των εκπεμπόμενων ρύπων του θερμοκηπίου, εξακολουθούν και βασίζουν την παραγωγή ηλεκτρισμού σε «βρώμικες» πηγές, είναι προφανές ότι δεν θα αργήσει να έχει επίπτωση στην οικονομική απόδοση των επενδύσεων αυτών).

Οι χρηματοοικονομικοί φορείς, όπως οι τράπεζες και οι επενδυτικές εταιρείες, μπορούν να αποτελέσουν τμήμα της λύσης για πολλά κοινωνικά, περιβαλλοντικά και ευρύτερα οικονομικά θέματα για πολλούς λόγους. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνογνωσία και τα μοντέλα διαχείρισης ρίσκων που διαθέτουν ώστε να βοηθήσουν επιχειρήσεις, συνταξιοδοτικά ταμεία και άλλους πελάτες τους να αξιολογήσουν με κατάλληλα εργαλεία τα μη οικονομικά ρίσκα και να εντοπίσουν επενδυτικές ευκαιρίες που προκύπτουν από την ανάλυση κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων, όπως για παράδειγμα οι τομείς των «πράσινων» τεχνολογιών ή των υπηρεσιών που απευθύνονται στην τρίτη ηλικία.

Η ανυπαρξία προϊόντων SRΙ στην Ελλάδα αποδίδεται και στην έλλειψη αντίστοιχης ζήτησης από την αγορά, καθώς οι τράπεζες και οι επενδυτικοί οργανισμοί είναι επιφυλακτικοί στο να κάνουν το πρώτο βήμα ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα άλλων ανεπτυγμένων αγορών, όπως των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ευρώπης. Ετσι όταν και στην Ελλάδα καταναλωτές και επενδυτές αρχίσουν να ζητούν αειφόρα και υπεύθυνα επενδυτικά και τραπεζικά προϊόντα, τότε θα είναι αναπόφευκτο να κινητοποιηθεί και η προσφορά και να αρχίσουν για παράδειγμα να προσφέρονται αμοιβαία κεφάλαια υπεύθυνων επενδύσεων ή ειδικά δάνεια με προνομιακούς όρους για επενδύσεις που αξιοποιούν τεχνολογίες ή μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον. Απέχουμε άραγε πολύ από εκείνη την ημέρα;

Η κυρία Φελίνα Δανάλη είναι σύμβουλος για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Καινοτομίας.

Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Φελίνα Δαναλη-εφ. Το Βήμα, Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2010