25/2/10

Στη δίνη της ύφεσης ο πλούτος των νοικοκυριών


Το 81,8% των περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων αφορά σήμερα ακίνητα, 17% καταθέσεις και μόλις 1,2% μετοχές

Καθώς η ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και η περίφημη δημοσιονομική προσαρμογή φαίνεται να περνούν μέσα από τον μηχανισμό της «εσωτερικής υποτίμησης», η απειλή να διολισθήσει η χώρα μας σε μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και ύφεση, που θα προκαλούσε ένα πτωτικό ντόμινο στις διάφορες αξίες που κατέχουν τα νοικοκυριά, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Με τα εισοδήματα να περιορίζονται, την ανεργία να αυξάνεται και τις τράπεζες να περιορίζουν τις χορηγήσεις, ο πλούτος των νοικοκυριών δείχνει να βρίσκεται αντιμέτωπος με τη δίνη της ύφεσης. Σύμφωνα με στοιχεία της Εurobank ΕFG, το 81,8% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών αφορά σήμερα ακίνητα έναντι 17% που αφορά καταθέσεις και μόλις 1,2% μετοχές (από 5% πριν από μερικά χρόνια).

Καθώς το σύνολο της αξίας της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα, εκτιμάται απο ορισμένους πως ξεπερνά τα 900 δισ. ευρώ, ενώ την ίδια στιγμή η αξία των μετοχών στο ΧΑ-το 50% των οποίων βρίσκεται σε ελληνικά χέρια- υποχωρεί ήδη κατά 35 δισ.

ευρώ απο το τελευταίο υψηλό η επίπτωση του πλούτου στην περιουσία των ελλήνων δεν είναι αμελητέα. Μία πτώση π.χ. κατά 4% των ακινήτων οδηγεί σε συνολική πτώση των αξιών στην ακίνητη περιουσία των ελλήνων κατά 36 δισ. ευρώ, την ίδια ώρα που και οι απώλειες στις μετοχές στα εγχώρια χαρτοφυλάκια ξεπερνούν τους τελευταίους μήνες τα 17 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό λογαριασμό κοντά στα 60 δισ. ευρω. Στις μετοχές ήδη καταγράφεται μια πτώση των τιμών από το πρόσφατο υψηλό λίγο πριν από τις βουλευτικές εκλογές κατά 40%, καθώς το ΧΑ παρουσιάζει εφέτος τη χειρότερη απόδοση στον κόσμο. Αν η χώρα αποφύγει τις μεγάλες περιπέτειες, τυχόν καλά νέα ενδεχομένως να οδηγήσουν σε ένα σύντομο ράλι «ανακούφισης», αλλά τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να προκαλέσουν επιδείνωση της ανάκαμψης (σε πρώτη φάση τουλάχιστον) και επομένως να λειτουργήσουν αρνητικά για τις μετοχές.

Η αρνητική επίπτωση πλούτου πάντως από τις μετοχές είναι μάλλον περιορισμένη για τα νοικοκυριά, καθώς από τους 938.056 κωδικούς με υπόλοιπα μετοχών σήμερα στο ΧΑ, οι 462.153 έχουν αξία χαρτοφυλακίου ως 3.000 ευρώ και οι 156.401 ως 9.000 ευρώ, έναντι 12.279 κωδικών με αξία 1-3 εκατ. ευρώ και 3.931 κωδικών με αξία χαρτοφυλακίου άνω των 3 εκατ. ευρώ. Ωστόσο αν το Χρηματιστήριο παραμείνει στη γωνία, αυτό θα σημαίνει ότι συνολικά η οικονομία θα περάσει δύσκολες ώρες.

Αντίθετα στα ακίνητα τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι επενδύσεις σε οικόπεδα και σπίτια βρέθηκαν στην καρδιά της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας, με την ιδιοκατοίκηση να ξεπερνά συνολικά το 80%, ενώ στις αγροτικές περιοχές φθάνει στο 97%. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα οι αποδόσεις των ακινήτων ήταν πολύ υψηλότερες από αυτές των καταθέσεων ή του Χρηματιστηρίου. Μια επένδυση, π.χ., 100 ευρώ σε ακίνητα στο τέλος του 1995 μετατρέπεται, βάσει των στοιχείων της Εurobank, σε 304,8 ευρώ στο τέλος του 2008 έναντι 241,3 ευρώ των καταθέσεων και 209,7 ευρώ των μετοχών (συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων). Το ίδιο διάστημα ο πληθωρισμός διαμόρφωνε την αξία του «καλαθιού της νοικοκυράς» των 100 ευρώ στα 159,3 ευρώ και αυτό σημαίνει ότι όλα τα περιουσιακά στοιχεία σημείωσαν θετικές αποπληθωρισμένες αποδόσεις.

Καθώς η αγορά κατοικιών συνεισφέρει περίπου 1,3 ποσοστιαίες μονάδες στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης, τα μαύρα σύννεφα στον τομέα είναι εύλογο να προβληματίζουν, δεδομένης και της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ της αγοράς κατοικίας και του οικονομικού κύκλου. Σύμφωνα πάντως με τα μοντέλα του ΔΝΤ, τα ακίνητα στη χώρα μας παραμένουν σήμερα (παρά την πτώση τους) υπερτιμημένα γύρω στο 10%, αλλά αν η ύφεση της ελληνικής οικονομίας ξεπεράσει το 3,5% τότε ίσως και η πτώση των τιμών να είναι ισχυρότερη. Τα πράγματα δείχνουν λοιπόν ότι μετά τις καλές ημέρες κατά τις οποίες το κράτος και οι ιδιώτες δαπανούσαν περισσότερα από όσα παρήγαν, σε βάρος μάλιστα των μελλοντικών γενεών, έρχονται οι κακές ημέρες, καθώς οι μακροοικονομικές ανισορροπίες θα βαίνουν αναγκαστικά προς διόρθωση. Αυτό θα συμβεί, λένε π.χ. οι ειδικοί της Εurobank, είτε μέσω σημαντικής αύξησης της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας είτε, αν αυτό δεν επιτευχθεί, μέσω μιας βαθιάς ύφεσης. Το θέμα είναι όμως να αποφύγουμε έναν φαύλο κύκλο μακροχρόνιας οικονομικής κατήφειας που θα καθήλωνε τη χώρα και τις προοπτικές της, διαταράσσοντας ενδεχομένως και την κοινωνική συνοχή.


Βαρβάρα Τερζάκη

Άρθρο Tάσος Μαντικίδης-εφ. Το Βήμα, Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2010

Δεν υπάρχουν σχόλια: